ชุมชนบ้านพะข่โหล่ หมู่ที่ 10 ตำบลปางหมู อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นชุมชนต้นน้ำแม่ฮ่องสอน ชุมชนบ้านพะโข่โหล่ถือได้ว่าเป็นหมู่บ้านที่มีพื้นที่เชิงเขามาก มีพื้นที่อาณาเขตรับผิดชอบทั้งหมดประมาณ 900 ไร่ มีความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้และดิน เนื่องจากเป็นดินภูเขาและมีห้วยน้ำฮูและลำน้ำแม่ฮ่องสอนไหลผ่าน

ประวัติชุมชน

ชุมชนบ้านพะโข่โหล่ เริ่มก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2482 เดิมมีชื่อว่าบ้านสวนปุ๊ ซึ่งอยู่ริมฝั่งน้ำห้วยแม่ฮ่องสอนตรงกันข้ามกับบ้านพะโข่โหล่ในปัจจุบัน ต่อมานายพะโข่โหล่ราษฎรตำบลห้วยปูลิงได้อพยพครอบครัวมาตั้งถิ่นฐานที่บ้านสวนปุ๊ ประมาณ 4-5 ครัวเรือน เมื่อทางราชการได้สำรวจและตั้งหมู่บ้าน ได้ตั้งชื่อนายพะโข่โหล่ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก และได้เปลี่ยนชื่อหมู่บ้านเป็น บ้านพะโข่โหล่

ในอดีตชุมชนบ้านพะโข่โหล่ตั้งอยู่ที่บริเวณเชิงเขาทางด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ของอ่างเก็บน้ำแม่ฮ่องสอนในปัจจุบัน ซึ่งเรียกว่าบ้านสวนปุ๊ มีจำนวนประชากรประมาณ 10 หลังคา ซึ่งเป็นอาณาเขตของชุมชนบ้านใหม่ ต่อมาประมาณปี 2482 ทางผู้ใหญ่บ้านชุมชนบ้านใหม่เห็นว่าน่าจะจัดตั้งเป็นหมู่บ้านของตนเองได้แล้ว จึงได้มีการประชุมปรึกษาหารือร่วมกับทางชุมชนบ้านสวนปุ๊ในขณะนั้น เพื่อเสนอขอจัดตั้งหมู่บ้าน ในช่วงที่หน่วยงานราชการพิจารณาก่อตั้งเป็นหมู่บ้านนั้น นางแสงคำ รุ่งเรืองผลบุญ ได้เชื้อเชิญให้นายพะโก่โหล่  เกียรติกตัญญู ซึ่งเป็นราษฎรบ้านห้วยเปาะ ตำบลห้วยปูลิง ที่มาอาศัยอยู่ที่บ้านสวนปุ๊ประมาณ 4 ปี เสนอตัวเป็นผู้ใหญ่บ้านเนื่องจากเป็นบุคคลที่คนในชุมชนเคารพนับถือและติดต่องานราชการให้ชุมชนเป็นประจำ และทางราชการได้ตั้งชื่อหมู่บ้านว่า บ้านพะโข่โหล่ ผู้ใหญ่บ้านคนปัจจุบันชื่อ นายสุปรีดา ไพรหอมรื่น

หลังจากทางราชการ โดย โครงการชลประทานแม่ฮ่องสอนได้มีนโยบายก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยแม่ฮ่องสอน เมื่อปี พ.ศ. 2529 และชาวบ้านมีอาการเจ็บป่วยบ่อยๆโดยไม่รู้สาเหตุ ชาวบ้านจึงได้โยกย้ายบ้านเรือนมาอยู่ที่ ชุมชนบ้านพะโข่โหล่ในปัจจุบัน และมีผู้ใหญ่บ้านคนแรกชื่อนายพะโก่โหล่ เกียรติกตัญญู และผู้ใหญ่บ้านคนปัจจุบันชื่อนายสุปรีดา ไพรหอมรื่น

ลักษณะทางกายภาพ